Nigdehakkinda
Yüzölçümü: 14.294 km²Nüfus: 348.081 (2000)
İl Trafik No: 51
Kapadokya Bölgesinde yer alan Niğde, antik kentleri, tarihi ve kültürel eserleri, Aladağ Milli Parkı ile önemli bir turizm merkezidir.
İLÇELER:
Niğde ilinin ilçeleri; Altunhisar , Bor, Çamardı, Çiftlik ve Ulukışla' dır.
Bor: Niğde'ye 15 km uzaklıktadır. İlçe merkezinden Alaaddin Cami Karamanoğulları döneminden, Paşa ve Kale Camileri Osmanlı döneminden kalma önemli eserlerdir. Bor'a 5km uzaklıkta bulunan Tyana Ören Yeri Roma döneminin çok önemli yerleşim merkezlerinden biridir.
Ulukışla: Ulukışla Aladağlar ve Bolkar Dağları'nın birleştiği ve güneye geçiş olanağı tanıdığı yerde, 17. Yy 'da kurulmuştur. İlçe merkezinde Osmanlı Dönemi eserleri olan Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı, Porsuk köyü yakınındaki geç Hitit ve Frig dönemi; kalıntılarını barındıran Porsuk Höyük önemli örenlerdir. Ayrıca çok önemli çevre çekiciliklerine sahip Bolkar Dağlarının önemli bir kısmı Ulukışla'da bulunmaktadır.
Çamardı: Niğde'ye 65 km uzaklıktaki Çamardı İlçesine bağlı Kavlaktepe köyü yakınlarındaki Göltepe - Kestel ören yeri önemli tarihsel kalıntılardır. Çevre çekiciliği olarak Aladağlar'da yapılabilecek trekking ve tırmanış sporları sayılabilir.
Altunhisar : İlçeye bağlı Yeşilyurt Kasabası'ndaki Bizans Dönemi kilise ile Keçikalesi Köyü yakınındaki aynı adı taşıyan kale önemli eserlerdendir.
Çiftlik: Niğde'ye yaklaşık 75 km olan bölgede Bizans Dönemi kaya yerleşimleri önemlidir. Ayrıca Narlıgöl ve Nar Vadisi görülmeye değer.
NİĞDE HAKKINDA
Niğde(51) topraklarının büyük bölümü İç Anadolu bölgesinde,güneyde çok azı Akdeniz bölgesinde yer alır.İlçeleri Bor,Altunhisar,Çamardı,Çiftlik ve Ulukışladır. 2009 nufus verilerine göre genel nufus 339.891 olarak tesbit edilmiştir.Niğde il merkezinde 105.702, Altnhisar merkez 2799,Bor merkez 37.566,Çamardı merkez 3.480,Çiftlik merkez 3.3365,Ulukışla merkez 5.486 nufusa sahiptir. Niğde merkez ilçede 195.407,Atunhisar ilçesinde 15.415,Bor ilçesinde 60.248,Çamardı ilçesinde 16.279 Çiftlik ilçesinde 29.926,Ulukışla ilçesinde 22.646 kişi ilçe merkezleriyle bağlı köy ve kasabalarda yaşarlar. İl topraklarının ortasında,sönmüş volkan konileri yer alır.Melendiz dağı(2.963.m),Yeşildağ(2.809.m), Küçük Hasan dağı(3.069.m),Büyük Hasan dağı(3.268.m) dir. Niğde'de karsal iklim hüküm sürer.Yıllık ortalama yağış miktarı 349.mm dir.En kurak mevsim yaz,en yağışlı mevsim ilkbahardır.Yağışlar az olduğundan orman yok gibidir.Belli yüksekliklerde meşe ormanı bulunur. Ormanlık alanlar %2 civarındadır.Akarsu bakımındanda fakirdir.Bir çok küçük dere havzalarda kaybolur. Melendiz dağından çıkan bir akarsu üzerine Akkaya barajı yapılmıştır. Nufus yoğunluğu azdır(km.kareye 43 kişi).Nufus artış oranı Türkiye ortalamasının altındadır. Dışarıya göç veren iller arasındadır.Kentleşme oranı düşüktür.Ekilebilen alanlar il topraklarının %25'i kadardır. Sulanan yerler dışında nadasa bırakılır.Sulana bilen alan azdır.Tahıl üretimi yıllık 400.000 ton civarındadır. Diğer toprak ürünleri Ayçiçeği,patates,üzüm,elma,şeker pancarı gibi ürünlerdir.Sebzecilik yaygınlaşmaktadır. Küçük ve büyük baş hayvan yetiştiriciliği gelir kaynakları arasındadır.Önemli sanayi kapasitesi yoktur. Çimonto fabrikası,halı ve tiplik üretme tesisleri yaygınlaşmaktadır.Bor ilçesinde şeker fabrikası,askeri levazım tesisleri,gelişkin sayılabilen deri işleme tesis ve atölyeleri vardır.Küçük çaplı da olsa mobilya üretim atolyeleri vardır.İlin oldukça sayılır işadamları il dışında faaliyet göstermektedir. Demir,krom,kurşun,antimon,civa gibi yeraltı kaynakları olmasına rağmen üretim tesisi yoktur. Güneyi kuzeye bağlıyan güzergah üzerindedir.İlin demir yolu bağlıntıları vardır. İl merkezi Karasu akarsunun çevresinde kurulmuştur.Batısında Melendiz dağları,doğusunda Toroslar bulunur.İlin eski yerleşimi kale civarı Alaatin ve Tepeviran mahalleleridir.ilde genelde selçuklu eserleri bulunur.Yeni mahalleler bu merkezin çevresinde gelişmiştir.Yeterli olmassada gelişme göstermektedir. 1950 yılında 12.000 civarında olan nufus 1960 da 18.000,1970 de 27.000,1980 de 40.000,1990 da 55.000'e yükselmiştir. İlde önceleri yaygın halı dokumacılığı yok olmak üzeredir.Bor ilçesinde demir işlemeciliğne dayanan tarımsal alet,bıçak yapımı,orak,çapa gibi üretimlerde gelişen teknolojiyi takip edmediğinden yok olmak üzeredir. Tarihi kaynaklarda ilin eski adı Nahita ya da Nakida'dır.Sonradan Niğde adını almıştır.Niğde ilinde ilk yerleşimler cilalı taş devrine tarihlenir.Tarih boyunca Asur ticaret kolinileri,Hititler,Kilikya kırallıkları, Persler,Kappadokya krallığı ve Roma-Bizans döneminden sonra 8. yüzyılda Arapların eline geçti.Türklerin Anadoluya gelmesiyle 12. yüzyıldan itibaren Danişmentliler,Anadolu Selçuklukları,İlhanlılar,karamanoğulları tarafından yönetildi.Alaattin Keykubad zamanında büyük gelişme gösterdi.Alaatin camii,Hüdaventhatun kümbeti,Ak medrese bu dönem eserleridir. 1398 yılında 1.Beyazıt Niğdeyi Karamanoğullarından aldıysa da Ankara savaşından sonra yeniden Karamanoğullarına geçti.1466'da Fatih Sultan Mehmet'in Karamanoğlu Beyliğine son vermesiyle Osmanlı topraklarına katıldı.1584'de Sivas yöresinde faaliyet gösteren celali elebaşı Kiziroğlu Mustafa , 1603'te celali Tavil Mehmet Niğde bölgesini talan edip halkı soydular.Bu dönemde çevreye zorunlu göçler oldu. 1623'te Abaza Mehmet Paşa,1648'de Gürcü Nebi ayaklanmaları sırasında niğde büyük zarar gördü. 18. yüzyılda Çapanoğlu isyanıda niğdeye zara vermiştir. 19.yüzyıldan sonra sakin bir dönem geçirmeye başladı.Kaybedilen nufus da kazanılmaya başladı.1908 yılına kadar Konya iline bağlıyken önce bağımsız sancak,cumhireyet ilanından sonra da il oldu(1924). Kurtuluş savaşı döneminde asker ve lojistik destek sağladı.23 nisan 1920'de toplanan ilk meclise Abidin Efendi, Hakkı Paşa(sütekin),Mustafa Bey(soylu),Mustafa Hilmi Efendi(soydan),Vehbi Çorakçı,Ata Bey(atay) katıldı. 1954'te Nevşehir ,1989'da Aksaray Niğde'den ayrılarak tekrar il oldular. Niğde cevresinde Kayaardı tepesi,Çiflik Tepecik höyüğü,Balcı Taşlı tepe gibi Yontmataş,yenitaş, Cilalıtaş dönemi yerleşimleri,Güllüdağ höyüğü,Bor Pınarbaşı höyüğü Hitit dönemi yerleşimleridir. Roma ve Bizans yerleşimlerine de raslanır. Daha önemli yapılar Türk döneminlerine aittir.Selçuklu,Eratna ve Karamoğlu dönemlerine ait çok sayıda eserler vardır.Niğde kalesi üç sıra surlarla çevriliydi.Bu gün sadece iç kale ayakta kalabilmiştir. İç kalenin eski bir yapı üzerine inşa edildiği sanıllmaktadır.Kale Fatih Sultan Mehmet döneminde İshak Paşa tareafından onarılmıştır.Kaledeki Rahmaniye camisi(Kala cami),1747'de daha eski bir caminin yerine yapılmıştır.Kaledeki diğer bir cami Alaettin camisidir.Anadolu Selçuklularının ilk eserlerinden biridir. 1.Alaettin Keykubat'ın valisi Zeynettin Beşere tarafından 1223 yılında yaptırılmıştır.Mimarları Sıddık bin Mahmut ve Gazi bin Mahmut adlı iki kardeştir.Kesme taştan yapılmıştır.Görkemli bir taç kapısı vardır. Kalın silindirik gövdeli minare sekizgen bir kaide üzerine inşa edilmiştir. 4. Kılıç Arslan'ın kızı Hüdavent Hatun'a ait Hüdavent Hatun türbesi 1312 yılında yapılmıştır.Arslan, panter,çift başlı kartal,insan başları figürleriyle bezeli önemli ve estetik bir yapıdır.Bu türbenin yanındaki Güdoğdu türbesi 14.yüzyıl yapısıdır.Kare planlı,içten kubbe,dıştan pramit çatılı bir yapıdır. Taçkapısı geometrik desenler,bitkisel motifler ve örgü kuşağıyla süslenmiştir. Sungur Bey camisi ve türbesi 1335-1336 yılları yapımıdır.Kubbeli ve çapraz tonazlı bir yapıyken, 18. yüzyılda geçirdiği bir yangından sonra kubbe ve tonazlar yerine ağaç direklere konan düz çatıyla örtülmüştür. Doğusundaki çifte minareli taç kapısı kıvrık dallar arasında aslan başlarıyla süslüdür.Kuzeyindeki kapı üzerine çift başlı Selçuklu kartalı işlenmiştir.Yanında bulunan türbe sekizgen köşeli ve piramit çatılıdır. Akmedrese 1409 yılında Karamanoğlu Alaettin Bey tarafından yaptırılmıştır.İki katlı Anadolu medreselerinin önemli örneklerinden biridir. Şah Mescidi 1413 tarihinde yapılmıştır.Kare planlı ve düz çatılı bir yapıdır.Karamanoğlu dönemi yapısıdır. Hanım Camisi 1452 yapımı toprak damlı sade bir yapıdır. Paşa Cami 15.yüzyıl Osmanlı anıtıdır.Ali Pşa tarafından inşa ettirilmiş oğlu Murat paşa tarafından genişlettirilmiştir. Yanında Ali Paşa ve Murat Paşa'nın mezarları,bir çeşme ile bir hamam vardır.16.yüzyılda yapılan Dış Cami Osmanlı eseridir.Hoca Ebubekir tarafından yapılmıştır.Caminin sedef kakmalı mimberi Sungurbey camisinden getirilmiştir. Bedestenin yapılış tarihi 18.yüzyıldır.Üç kapısı vardır.Üzeri tonozla örtülüdür.Dış duvarlar taş,iç bölmeler tuğladandır.
Cevdet Durak-Niğdelive
